آشنایی با صفات خدا

منابع مقاله:

آموزش عقاید، مصباح یزدی، محمد تقی ؛

صفات ذاتیه و فعلیه

مقدمه: شناخت ذات الهی ممکن نیست مگر از طریق شناخت صفات او. مقاله حاضر که گفتاری از استاد محمد تقی مصباح یزدی پیرامون شناخت صفات خداوند متعال است در این زمینه تقدیم می گردد.

صفاتی که به خدای متعال، نسبت داده می شود یا مفاهیمی است که با توجه به نوعی از کمال، از ذات الهی انتزاع می شود مانند حیات و علم و قدرت، و یا مفاهیمی است که از نوعی رابطه بین خدای متعال و مخلوقاتش انتزاع می شود مانند خالقیت و رزاقیت. دسته اول را «صفات ذاتیه » و دسته دوم را «صفات فعلیه » می نامند.

فرق اصلی بین این دو دسته از صفات آنست که در دسته اول، ذات مقدس الهی، مصداق عینی آنهاست، اما دسته دوم حکایت از نسبت و اضافه ای بین خدای متعال و آفریدگان دارد و ذات الهی و ذوات مخلوقات به عنوان طرفین اضافه در نظر گرفته می شوند مانند صفت خالقیت که از وابستگی وجودی مخلوقات به ذات الهی، انتزاع می شود و خدا و مخلوقات طرفین این اضافه را تشکیل می دهند و در خارج حقیقت عینی دیگری غیر از ذات مقدس الهی و ذوات مخلوقات بنام «آفریدن » وجود ندارد البته خدای متعال در ذات خود، قدرت بر آفریدن دارد ولی «قدرت » از صفات ذات است و «آفریدن » مفهومی است اضافی که از مقام فعل، انتزاع می شود و از اینروی «آفریدگار» از صفات فعلیه بشمار می آید مگر اینکه بمعنای «قادر بر آفریدن » در نظر گرفته شود که بازگشت به صفت قدرت می کند.

مهمترین صفات ذاتیه الهی، حیات و علم و قدرت است.و اما سمیع و بصیر اگر به معنای علم به مسموعات و مبصرات، یا قادر بر سمع و ابصار باشد بازگشت به علیم و قدیر می کند و اگر منظور از آنها شنیدن و دیدن بالفعل باشد که از رابطه بین ذات شنونده و بینده با اشیاء قابل شنیدن و دیدن انتزاع می شود باید از صفات فعلیه شمرده شود چنانکه گاهی «علم » نیز به همین عنایت بکار می رود و بنام «علم فعلی » موسوم می گردد.

بعضی از متکلمین، کلام و اراده را نیز از صفات ذاتیه بشمار آورده اند که بعدا درباره آنها بحث خواهد شد.

ساده ترین راه برای اثبات حیات و قدرت و علم الهی اینست که این مفاهیم هنگامی که در مورد مخلوقات بکار می رود حکایت از کمالات آنها می کند پس باید کاملترین مرتبه آنها در علت هستی بخش، موجود باشد. زیرا هر کمالی که در هر مخلوقی یافت شود از خدای متعال است و بخشنده آنها باید واجد آنها باشد تا به دیگران افاضه کند و ممکن نیست کسی که حیات را می آفریند خودش فاقد حیات باشد یا کسی که علم و قدرت را به مخلوقات، افاضه می کند خودش جاهل و ناتوان باشد. پس وجود این صفات کمالیه در بعضی از مخلوقات، نشانه وجود آنها در آفریدگار متعال می باشد بدون اینکه توام با نقص و محدودیتی باشد. به دیگر سخن: خدای متعال، دارای حیات و علم و قدرت نامتناهی است. اینک به توضیح بیشتری درباره هر یک از این صفات می پردازیم.

منبع: سایت حوزه(حوزه نت)

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد